BİR HALK HEKİMLİĞİ UYGULAMASI ÖRNEĞİ: “GELİNCİK KESME”

Bu calisma halk hekimligi ve bir halk hekimligi uygulamasi ornegi olarak Duzce’nin Akcakoca ilcesine bagli Balatli Koyu’nde uygulanan “gelincik kesme” tedavisi ve bu tedavide yer alan halkbilimi acisindan onem atfeden unsurlarin degerlendirilmesini icermektedir. Binlerce yillik deneyimlerle olusmus halk hekimligi yontemleri ve inanmalari halkbilimi calismalarinda buyuk yer tutmaktadir. Insanoglu yaratilisindan itibaren hastaliklara yakalanmis, bu hastaliklari cesitli yollarla tedavi edip edindigi birikimleri sonraki nesillere aktararak gunumuze kadar surekli artarak ulasmis halk hekimligi bilgisine sahip olmustur. Bu bilgilerin olusumunda bitkilerin iyilestirici yonlerinin ve etkilerinin zamanla ogrenilmesi, Şamanizm’e ait inanclarin sonraki donemlerde kullanilmaya devam edilmesi, Islamiyet’in kabulunden sonra Islami unsurlarin da tedavilerde yer almasi etkili olmustur. Halk arasinda bu bilgilerin uygulanisi konusunda uzmanlasmis ve belli bir duzeyde sayginliga sahip, “ocakli” olarak adlandirilan sifacilar vardir. Cesitli hastaliklarin tedavisinde uzmanlasan sifacilar ya kisitli olanaklar ya utanma gibi sebeplerden oturu halkin modern tibbin imkânlarindan yararlanma sansi olmadiginda ya da modern tibbin ilgilenmedigi metafizik konularda hastaliklara karsi mucadele etmektedirler. Halk inanclarinda kendini degisik bicimlerde gosteren ve oldukca yaygin olan nazarin dogurduguna inanilan sonuclarinin modern tip tarafindan sagaltilamadigina dair kabuller bulunmaktadir. Saha calismasinin yapildigi cevrede nazar sonucu vucudunda yara, ciban, kizarma, sislik vb. cikan kadinlarin “gelincik” olduguna inanilir ve nazarin kisiden uzaklastirilmasi icin “gelincigin kesilmesi” gerektigi inanci hâkimdir. “Gelincik kesme” islemi sirasinda Turk mitolojisi ve modern Turk folkloruyla ilgili halkbilimi acisindan deger tasiyan: tedaviyi gerceklestiren kisinin ustasindan el almis bir “ocakli” olmasi, hastaligin sebebinin nazar olmasi, iyilestirme sirasinda demirin gucunden yararlanilmasi, “sol” uzerinde olusan tabunun bu uygulamada da gorulmesi, Turklerdeki onemli sayilardan biri olan 3 sayisinin bircok yerde tekrar edilmesi gibi unsurlar bulunmaktadir.