Modelleren en meten van team resilience: literatuur- en veldstudie naar de veerkracht en de wendbaarheid van teams van storingsmonteurs

Teams vormen een belangrijke schakel in het bevorderen van veerkrachtige en wendbare organisaties i.c. resilient organisaties. Wij beschouwen een resilient organisatie of bedrijf als een sociotechnisch systeem dat voldoet aan de definitie van Hollnagel: “the intrinsic ability of a system to adjust its functioning prior to, during, or following changes and disturbances, so that it can sustain required operations even after a major mishap (or in the presence of continuous stress)”. Teams worden in de praktijk blootgesteld aan een scala van eisen vanuit de complexe omgeving waarin zij opereren en beschikken vaak over aanpassingsvermogens en hulpbronnen om potentiele schade te voorkomen, kansen te benutten en om te gaan met negatieve gevolgen. Team resilience kan worden omschreven als het aanpassingsvermogen van een team aan alle vereisten te voldoen door het uitoefenen van vermogens tot het monitoren van, te reageren op, te anticiperen op en het leren van onverwachte gebeurtenissen en verstoringen. Voor ons onderzoek dienden deze vermogens van resilience verder te worden geoperationaliseerd tot meetbare en veranderbare constructen. Het doel van het onderzoek is 1) het identificeren van determinanten van resilient teamgedrag, 2) het ontwikkelen van een conceptueel model van team resilience en 3) uiteindelijk het ontwikkelen van een instrument om team resilience te meten. Gebaseerd op onze literatuurstudie in 2011 en het werk in het ‘Resilience Innovation Lab (RIL)’, hebben we met betrekking tot team-functioneren mogelijke relevante gedragsdeterminanten gevonden. Deze moesten voldoen aan de criteria: 1) relevant voor het realiseren en in stand houden van team resilience, 2) eenvoudig te meten, en 3) de mogelijkheid bieden aan de teamleden tot het verbeteren van team resilience (veranderbaarheid). Team resilience lijkt te worden bepaald door diverse ‘cross-level’ determinanten met eerder het accent op de dynamiek van team processen dan op de team uitkomsten. Vervolgens hebben we op basis van het in de literatuur beschreven IPO-model (Input-Proces-Output) voor team-effectiviteit ons conceptueel model verder ontwikkeld. Dit model illustreert de belangrijkste aanpassingsprocessen van teams die bij kunnen dragen aan team resilience. Vervolgens hebben wij op basis van dit theoretische model een vragenlijst als meetinstrument ontwikkeld die wij in een veldstudie zullen gaan valideren. De ontwikkeling van het meetinstrument is in dit artikel beschreven. Tot slot wordt een toelichting gegeven op de volgende stap in het onderzoek van het valideren van dit instrument in een veldstudie met storingsmonteurs in de Energiesector.