Abd al-­Rahmān al-­Bistāmī’s Classification of the Sciences

Abdurrahmân Bistâmi (1380-1454), 15. yuzyil Osmanli cografyasinda faaliyet gosteren ve daha sonraki Osmanli dusunce tarihinde iz birakan alimlerden biridir. Harf ilmi basta olmak uzere gizli ilimlerle olan ugrasisi, donemindeki Osmanli sarayinin ve saray cevresindeki ulemânin dikkatini cekmis, kelâm ve usul-i fikih gibi klasik medrese bilimleriyle mesgul olan ulemânin urettigi birikime yeni bir boyut katmistir. Fazlullah Esterâbâdi ve takipcilerinin ortaya koydugu Hurufilik akimina siddetle karsi cikmasina ragmen harf ilmine diger ilimler arasinda onemli bir yer veren Bistâmi, bilimler ansiklopedisi olarak el-Fevâyihu’l-Miskiyye ’yi telif etmistir. Arapcaya aktarilmis Yunan felsefe geleneginiyle (Greko-Arabik felsefe) ana catisi belirlenen bu eserde, 10. yuzyilda ortaya cikan Ihvân-i Safâ ekolunun etkileri gorulur. Bistâmi, oncelikle bir bilimler siniflandirmasi sunan bu eserde Ihvân’in cercevesine bagli kaldigi gibi, tum dini ve felsefi gelenekleri kusatan senkretik bir sistemin olusturulmasinda da seleflerini takip etmistir. Onun Ihvân-i Safâciligi, eserinde siklikla zikrettigi “ihvânu’s-safâ” terkibiyle yaptigi ima ile sinirli kalmamakta, harf ilmini merkeze ceken bir anlayisla Ihvân-i Safâ felsefesinin bir revizyonunu icermektedir.