طب و طبابت در عهد سلسلههای افشاریه و زندیه (1148 هـ .ق/1735.م.-1209 هـ .ق/1794م)

دوران سلسله‌های افشاریه و زندیه یکی از بحرانی‌ترین ادوار تاریخ ایران اسلامی است. وقوع جنگ‌های مکرر داخلی و خارجی، اسباب ضعف تمامی ساختارهای حکومتی و حیات اجتماعی را سبب گردید. این در حالی بود که اروپائیان در این زمان با سرعت بسیار در جهت پیشرفت علمی از جمله در حیطه پزشکی حرکت و ایرانیان نیز مسیر عکس آن را طی می‌نمودند. به ‌رغم چنین وضعیت نابسامانی که حیات علمی و فرهنگی کشور نیز متأثر از آن بود، در این دوران شاهد نمود معدودی از پزشکانی هستیم که در واقع آخرین نسل پزشکان مطرح ایران محسوب می‌شوند. تشخیص دقیق بیماریها به صورت نظری و عملی و شیوه‌های درمان آن و برتری داشتن در برابر برخی پزشکان اروپایی که در ایران این عهد حضور داشتند، از نکات بسیار مهم پزشکی این دوره است. مقاله حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی درصدد معرفی اطبای ایرانی و فرنگی و مقایسۀ آنان در امر طبابت و تشریح دقیق وضعیت پزشکی این دوره است. نتایج پژوهش نشان از حضور آخرین نسل پزشکان نامدار ایران در این دوره و برتری برخی از پزشکان ایرانی در تشخیص و درمان بیماریها در برابر پزشکان اروپایی است.