İSTANBUL MALTEPE İLÇESİNDE TÜKETİCİLERİN SÜT TÜKETİM ALIŞKANLIKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Giris ve Amac: Yeterli ve dengeli beslenme bireylerin sagliginin korunmasi ve gelistirilmesinde onemli rol oynamaktadir. Besinler yeterli ve dengeli beslenme acisindan, et ve et urunleri, sut ve sut urunleri, sebzeler ve meyveler ile ekmek ve tahillar olarak dort gruba ayrilmistir. Sut ve sut urunleri protein, kalsiyum, fosfor, B2 vitamini ve B12 vitamini olmak uzere bircok besin ogesinin onemli kaynagidir. Arastirmanin amaci; Istanbulda bir aile sagligi merkezine basvuran tuketicilerin sut tuketim aliskanliklarini ve icme sutu tercihlerini etkileyen faktorleri degerlendirmektir. Gerec ve Yontem: Arastirma tanimlayici tiptedir. Maltepe Zumrutevler 1 nolu Aile Sagligi Merkezi’nde gerceklestirilen arastirmada orneklem secilmemis, Nisan 2014’te aile sagligi merkezine basvuran ve arastirmaya katilmayi kabul eden 18 yas ve uzeri 334 kisi ile yurutulmustur. Arastirmanin verileri arastirmacilar tarafindan hazirlanan 29 soruluk bir anket formunun yuzyuze gorusme teknigi kullanilarak uygulanmasi yoluyla toplanmistir. Anket formu katilimcilarin yasi, cinsiyeti, egitim durumu, sosyoekonomik durumu, hanede yasyan kisi ve cocuk sayisi, gunluk sut tuketim miktarlari, icme sutu tercihleri, sokak sutu ve ambalajli sut ile saglik iliskisi ve icme sutu tercihlerini etkileyen faktorleri soran sorulardan olusmustur. Arastirma ile ilgili gerekli izinlerin ve etik kurul onayinin alinmasindan sonra, arastirmanin amaci katilimcilara anlatilmis ve onamlari alinarak calisma yurutulmustur. Veriler SPSS 17.0 paket programi kullanilarak degerlendirilmis ve analizde tanimlayici istatistik ve ki-kare testi kullanilmistir. Bulgular: Arastirmaya katilanlarin yas ortalamasi 40.53±13.87 ve %56.3’u kadindir. Katilimcilarin %60.5’inin hanelerinde 4 ve uzeri sayida kisi yasarken, %51.2’sinin cocugu yoktur ve %89.2’si 1500 TL ve altinda gelire sahiptir. Arastirmaya katilanlarin %28.7’sinin her gun duzenli sut icme aliskanligi vardir. Her gun duzenli sut icme aliskanligi olmadigini belirtenler bunun sebebi olarak en cok (%68.9) cocukluktan beri aliskanlik olmamasini gosterirken, %23.6’si kokusu ve tadini, %7.5’i de rahatsizlik vermesini sebep olarak belirtmistir. Katilimcilarin %65.6’si pastorize sut, %18.6’si sokak sutu ve %15.8’i de tanidiklari ureticiden aldiklari sutu tercih ettiklerini belirtmistir. Sokak sutunu tercih edenler en cok (%30.6) tadi ve lezzetini, pastorize sutu tercih edenler en cok (%80.4) guvenilirligini tercih etme nedeni olarak belirtmistir. Katilimcilarin %65.6’si sutu marketlerden aldigini belirtirken, %52.1’i karton ambalajda sutu tercih ettigini, %77.5’i sut satin alirken uretim ve son kullanma tarihlerine dikkat ettiklerini, %57.5’i kalite guvencesine baktigini, %63.5’i markaya gore hareket ettigini, %50.9’u yag oranina dikkat ettigini bildirmistir. Arastirmaya katilanlarin %81.7’si her yasta sutun tukeltilmesi gerektigini bildirirken, %48.2’si tum besin kaynaklarini icermesini sutun en onemli besin degeri olarak nitelendirmistir. Katilimcilarin %24.3’u sokak sutunu, %59.3’u ise ambalajli sutu daha guvenli buldugunu belirtirken, %79.0’i sokak sutlerinin saglik acisindan riskli oldugu konusunda cikan haberleri bildigini ve %51.8’i de bu durumun sokak sutu tuketimini degistirmedigini belirtmistir. Arastirmaya katilanlardan kadinlarin, 40 yas altinda olanlarin, lise ve ustu egitim duzeyine sahip olanlarin, 1500 TL ve ustunde geliri olanlarin, sut alirken kalite guvencesine, sutun yag oranina dikkat edenlerin ve ambalajli sutu daha guvenli bulanlarin her gun duzenli sut icme aliskanliklari daha fazladir (p<0.05). Ayrica katilimcilardan 40 yas altinda olanlarin, lise ve ustu egitim duzeyine sahip olanlarin, sut alirken kalite guvencesine, sutun yag oranina dikkat edenlerin, ambalajli sutu daha guvenli bulanlarin ve sokak sutlerinin saglik acisindan riskli oldugu konusunda cikan haberleri bildigini belirtenlerin ambalajli sut tercih etme sikliklari daha yuksektir (p<0.05). Sonuc ve Oneriler: Arastirmaya katilanlarin her gun duzenli sut tuketiminin yetersiz oldugu ve bunun en onemli sebebi olarak cocukluktan beri aliskanlik olmamasi belirlenmistir. Katilimcilarin genellikle pastorize sut tercih ettikleri ve ambalajli sutu daha guvenli bulduklari gorulmustur. Yas, egitim duzeyi, sut alirken kalite guvencesine dikkat etme ve ambalajli sutu daha guvenli bulma her gun sut icme aliskanligi ve ambalajli sutu tercih etmeyi etkileyen faktorler olarak belirlenmistir. Kisilerin cocukluktan itibaren duzenli egitimlerle bilgilendirilmeleri sut icme aliskanliklarinin olusmasina katki saglayacak ve tuketicilerin egitilmeleri saglikli tuketim ve bilincli tuketici haline gelmeleri acisindan onemli olacaktir. Anahtar Kelimeler: Sut tuketimi, beslenme, tuketici, Istanbul