ÜÇ KIZ LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN ÜREME SAĞLIĞINA İLİŞKİN BAZI BİLGİLERİNİN SAPTANMASI, ANKARA

Giris ve Amac: Ergenlik donemi; fiziksel ve duygusal sureclerin yol actigi cinsel ve psikososyal olgunlasma ile baslayan ve bireyin bagimsizligini, kimlik duygusunu ve sosyal uretkenligini kazanmasiyla sona eren, bir donemdir. Bu calismanin amaci; Ankara Il merkezinde uc kiz lisesinde okuyan 9. ve 11. Sinif ogrencilerin; cinsel saglik ve ergenlik donemi ile ilgili bilgilerini saptamak ve bazi sosyo-demografik ozellikler ile iliskisini ortaya koymaktir. Uzak donemde ise a donemi cinsel saglik egitimine yonelik programlara katkida bulunmak amaclanmaktadir. Gerec ve Yontem: Kesitsel tipte planlanmis olan arastirma, Nisan 2010'da Ankara Ili'nde bulunan bir Kiz Teknik, bir Anadolu Kiz Meslek ve bir Kiz Meslek Lisesi'nde yurutulmustur. Arastirmanin yapildigi liseler ayni cati altinda, uc farkli egitim verecek sekilde organize olmustur. Arastirmada ornek secilmemis, uc lisenin 9. ve 11. siniflarinda egitim gormekte olan toplam 270 ogrencinin tamamina ulasilmasi hedeflenmis, cesitli nedenlerle veri toplama sirasinda siniflarinda olmayan ogrenciler disarda birakilmistir; calisma 223 (%82,6) ogrenci uzerinde yurutulmustur. Arastirma verileri gozlem altinda kendi kendine doldurma seklinde uygulanan anket formu araciligi ile sinif ortaminda toplanmistir. Toplanan veriler SPSS 15.0 programi ile bilgisayar ortamina aktarilmistir. Hata kontrolu yapildiktan sonra tek ve iki boyutlu tablolar hazirlanip ve uygun tablolara Ki-Kare veya Fisher’ in Kesin Ki-Kare testi uygulanarak gozlenen farklarin anlamli olup olmadigi test edilmistir. Arastirma icin okullarin mudurlerinden sozel izin alinmis; katilim gonulluluk esasina gore olmus ve katilimcilarin kimlik bilgileri alinmamistir. Arastirma sonunda ogrencilere, arastirmada sorulan sorularin dogru cevaplarini da iceren  “ureme sagligi hakkinda bilgilendirme toplantisi” duzenlenmistir. Bulgular: Arastirmaya katilan ogrencilerin %55,6’si 9.sinifta okumaktadir. Grubun %45,7’si 14-15 yasindadir . Ogrencilerin annelerinin %41,7’si 35-39 yaslar asinda olup, %56,5'i ilkokul mezunudur;  %76,2’si herhangi bir gelir getiren iste calismamaktadir. Ogrencilerin babalarinin ise %42,2'si 40-44 yasarasinda, %48,0’i ortaokul veya lise mezunu olup, %81,2’si gelir getiren bir iste calismaktadir. Ogrencilerin buyuk cogunlugu cekirdek ailede yasamaktadir(%86,5). Ogrencilerin %65,5'i “adet kaninin hangi organdan geldigini”,; %21,5’i “gebe kalma sansinin hangi durumda yuksek oldugunu” ; %19,7’si “bebegin hangi organda buyudugunu” yanlis olarak belirtmistir. Ogrencilerin %40,4’u cinsel yolla bulasan hastaliklardan korunma yollarini bilmemekte; %20,6’si bu hastaliklarin “sadece para karsiliginda yapilan iliski yoluyla bulasacagini” dusunmektedir. Cinsel yolla bulasan hastaliklardan AIDS %91,0, hepatit B %31,4, gonore %24,2 duzeyinde dogru olarak isaretlenmistir; kanser de %5,4 duzeyinde cinsel yolla bulasan hastalik olarak belirtilmistir. Kizlarda ergenlik caginda meydana gelen degisiklikler olarak %90‘in ustunde bir yuzdeyle “vucudun belli bolgelerinde killanma”, “goguslerde buyume”, “yuzde sivilce cikmasi” belirtilirken, “seste degisiklik” (%43,5) ve “cinsel organlarda buyume” (%41,7) en dusuk siklikla belirtilen ozellikler olmustur. Dogum kontrol hapi (%84,8), kondom (%73,1) ve RIA (%58,7) en cok bilinen modern yontemlerken, diafram (%6,3) ve norplant (%9,4) en az bilinen modern yontemlerdir; grubun %31,4‘u geri cekme yontemini bildigini belirtmistir. Ogrencilerin ureme sagligi ile ilgili bilgileri edindikleri ilk bes kaynak sirasiyla %53,8 ile ogretmen, %43,0 ile anne, %40,4 ile kiz arkadas, %30,9 ile internet ve %30,0 ile kitap olarak belirlenmistir. Saglik personelinin bu siralamada yer almamasi dikkat cekicidir (hekim %26,0, ebe-hemsire %4,5) Ogrencilerin cesitli sosyodemografik ozelliklerine gore ureme sagligi konusundaki bilgileri degerlendirildiginde, 11.siniftaki ogrencilerin 9.siniftaki ogrencilerden daha yuksek duzeyde “bebegin hangi organda buyudugunu” ve “cinsel yolla bulasan hastaliklardan korunma yollarini“ dogru bildikleri belirlenmistir (p <0,001). Ayrica annenin ogrenim duzeyi arttikca “aile planlamasinin tanimini” dogru bilenlerin yuzdesi de artmaktadir (p<0,011). Sonuc ve Oneriler: Arastirmada katilimcilarin ureme sagligi ile ilgili dogru bilgilerinin beklenenin altinda oldugu gorulmustur. Bu nedenle okullarda verilen ureme sagligi egitimlerinin icerigi ve yogunlugu arttirilip ureme sagligi egitimi daha erken siniflarda verilmeli, ogrencilerin ureme sagligi konusundaki bilgileri belirli araliklarla anket, kucuk grup gorusmeleri gibi yontemlerle olculmeli, eksik gorulen yonlerde egitim destegi yapilmalidir. Anahtar Sozcukler: Ureme sagligi; Ergenlik donemi; Cinsel saglik; bilgi durumu