Los enterramientos en cista en el Pirineo occidental: arquitectura, cronología, ritual y caracterización de los inhumados en la Sierra de Aralar (Gipuzkoa)

espanolEl fenomeno de las cistas o cofres dolmenicos es poco conocido en el Pirineo Occidental. Las que tratamos (Ondarre y Arraztarangana –Aralar–) conservaban una pequena camara, y esta ultima, ademas, un pequeno tumulo. Las fechas radiocarbonicas situan su construccion durante el Bronce Antiguo. Estas estarian hipoteticamente concebidas para inhumar a un individuo de prestigio, pero se constata su eventual reutilizacion a lo largo del II milenio cal BC. El NMI se estima en 4 y 5 sujetos adultos e infantiles, respectivamente. El estudio del ADN mitocondrial de 2 individuos de cada sepulcro indica que no hay parentesco por linea materna. El ajuar es pobre, principalmente constituido por fragmentos ceramicos y un posible colgante oseo decorado con puntos incisos en Ondarre. EnglishThe cist burial phenomenon is little known in the Western Pyrenees. The cists of Ondarre and Arraztarangana (Aralar) have a small chamber, and the latter, in addition, a small mound. The radiocarbon dates obtained place their construction during the Early Bronze Age. These structures were hypothetically conceived to bury a high status individual but their eventual reuse is observed throughout the 2nd millennium cal BC. The MNI estimated is 4 and 5 respectively, including both adult and juvenile individuals. The study of mitochondrial DNA from 2 individuals of each tomb indicates no matrilineal kinship. Grave goods are poor; they mainly consist of pottery sherds and a possible bone pendant decorated with incised dots in Ondarre. euskaraMendebaldeko Piriniotan zisten edo harkutxen fenomenoa ez da ondo ezagutzen. Aztertuko ditugun zistak (Ondarre eta Arraztarangana –Aralar–) ganbera txiki bat kontserbatzen zuten eta azken honek baita tumulutxo bat ere. Erradiokarbono datazioek Aitzin Brontze Aroan kokatzen dute euren eraikitze data. Hauek, ustez, gizabanako entzutetsuak ehorzteko bururatukoak dira, baina Kristoren aurretiko (BC) II milurtekoan zehar, data kalibratuetan, aldi bateko berrerabilerak egiaztatzen dira. Gizabanakoen kopurua 4 edo 5etakoa da, hurrenez hurren, helduak eta haurrak barne. Harkutxa bakoitzeko bi gizabanakoen DNAren azterketa mitokondrialak erakutsi du amaren aldetik ez dagoela ahaidetasunik. Ostilamendua txiroa da, eta batez ere lurrontzi zatiek osatzen dute eta Ondarren punttuz apaindutako hezurrezko ustezko zintzilikario batek.