Türkiye’de Şeker Dış Ticaretinin Yapısı ve Rekabet Gücü

Şeker, dunya tarihi boyunca gida guvencesi acisindan stratejik oneme sahip bir urun olmus ve zamanla ozel mevzuat duzenlemesi olan ender gidalardan biri haline gelmistir. Dunyada seker uretimin buyuk cogunlugu veriminin yuksek ve maliyetinin dusuk olmasi nedeniyle seker kamisindan elde edilmektedir. Dunyada son 20 yillik donemde seker kamisi ve seker pancari uretiminde %50 artis gerceklesirken, seker uretimi 10 yillik donemde %4’luk artis saglamistir. Turkiye gibi seker pancari uretimi yogun olan ulkelerde kota uygulamasi seker uretim artisini sinirlandirmistir. Son 20 yillik donemde seker pancari ekim alanlarinin ¼ oraninda azalmasina karsin verimdeki artis toplam uretim miktarinin azalmasini onlemistir. Bununla birlikte ulkemizde sekerli mamul sektorunun gelismesi ve hammadde ihtiyacinin artmasi ulkemizi son 20 yillik donemde sekerde ihracatci konumdan ithalatci konuma getirmistir. Ozellikle son bes yillik donemde ihracatcilarin C sekeri ihtiyacinin karsilamasinda ic piyasanin yetersiz olmasi ve bu ihtiyacin DIIB kapsaminda karsilanmasi seker ithalatinin neredeyse tamaminin bu amacla yapilmasina neden olmustur. Bu calismada, 2000-2019 doneminde Turkiye seker dis ticaretinin rekabet gucu Aciklanmis Karsilastirmali Ustunluk (AKU) endeksi ile belirlenmistir. Şeker ihracatinin yillar icinde azalmasiyla seker sektorunun AKU degeri birin altina dusmus ve rekabet ustunlugunu kaybetmistir. Ancak sekerli mamuller sektorunun sagladigi katma deger daha fazla ihracat geliri elde edilmesine olanak saglamaktadir. Bu mevcut durumun gelecek yillarda da surecegi ongorulmustur.