Doğu Anadolu Bölgesi’nin Mevsimlik Kuraklık Analizi

Dogu Anadolu Bolgesi, Anadolu’nun yuksek ve daglik bir bolgesidir. Kabaca dogu-bati dogrultusunda uzanan daglar ve bunlarin arasinda kalan dagarasi havzalar bolgenin fiziki cografya ozellikleri bakimindan cesitlilik gostermesini saglamistir. Dagarasi havzalarda ve tektonik kokenli depresyonlarda verimli tarim alanlari yer alirken yuksek daglar onemli birer otlak sahasi durumundadir. Bu baglamda bolge Turkiye’nin onemli bir tarim ve hayvancilik alani olarak kabul edilebilir. Yapilan calismalarda ortaya cikan gostergeler, kurakligin tarimda verimliligi olumsuz etkiledigini ve hayvancilik icin son derece onemli olan ot verimi ve otlaklarin biomas aktivitesini dusurdugunu buna bagli olarak mera alanlarinda birincil uretimin (gross primary production) gittikce azaldigini ortaya koymaktadir. Ozellikle tarim ve hayvanciligi buyuk olcude etkileyen mevsimsel kurakligin takip edilmesi, kurak donemlerin tespiti ve alinacak tedbirlerin buyuk onemi bulunmaktadir.  Bolgedeki 1967-2017 tarihlerini kapsayan 50 yillik donemde kuraklik egilimini ortaya koyabilmek maksadiyla Standartlastirilmis Yagis Indisi (SPI) yonteminden yararlanilmistir. SPI, kurakliklari belirleme, degerlendirme ve izlemede, bir ulkenin ya da bolgenin kuraklik yonetimi ve kuraklikla mucadele yeteneklerinin ve olanaklarinin gelismesinde etkili olan yontemler arasinda kabul edilmektedir. SPI analizlerinde bolgedeki toplam 14 ilin (Agri, Ardahan, Bingol, Bitlis, Elazig, Erzincan, Erzurum, Hakkâri, Igdir, Kars, Malatya, Mus, Tunceli ve Van) meteorolojik verileri kullanilmistir. Bu analizlere ilaveten Erinc, De Martonne, Aydeniz ve Thornthwaite’e gore iklim tasnifleri yapilmis ve bolgenin bugunden geriye uzun yillik donemde mevsimlik kuraklik durumu ortaya konulmustur.  Dogu Anadolu Bolgesi’ndeki illerin mevsimsel kuraklik analizlerinden ilginc sonuclar elde edilmistir. Nitekim Bingol, Bitlis, Hakkâri ve Igdir’da iklim, nemlilik egilimi gosterirken Malatya, Elazig, Tunceli ve Erzincan’da mevsimsel anlamda ciddi mevsimsel kuraklik egilimleri dikkat cekmektedir. Yine beklenenin aksine bolgede kis mevsimlerinin bile kurak gecebildigi belirlenmistir. Nitekim bolge genelinde 1989 yilinin Aralik, ocak ve subat aylari kurak donem olarak tespit edilmistir. Buna karsilik bolgede 2013 yilinin kis doneminde nemli kosullar dikkati cekmektedir.