Anizotropija transportnih svojstava aproksimanata dekagonalnih kvazikristala

U radu je proucavana anizotropija transportnih koeficijenata (elektricne i toplinske vodljivosti, termostruje i Hallovog koeficijenta) monokristala aproksimanata dekagonalnih kvazikristala. Aproksimanata dekagonalnih kvazikristala. zbog natjecanja uređenja kratkog i periodicnog uređenja dugog dosega posjeduju posebno zanimljiva fizikalna svojstva od kojih su neka slicna onima kod dekagonalnih kvazikristala. Dekagonalni kvazikristali u dvije dimenzije posjeduju kvazikristalno uređenje dok se u trecoj dimenziji kvazikristalne ravnine periodicki slažu. Eksperimentalno je utvrđeno da je anizotropija fizikalnih svojstava dekagonalnih kvazikristala ovisna o broju kvazikristalnih ravnina unutar jedne periodicke jedinice. Stoga se postavilo pitanje je li izražena anizotropija fizikalnih svojstava, mjerenih u, i okomito na ravninu, posljedica kvazikristalnog uređenja unutar dvodimenzionalnih atomskih slojeva i periodickog uređenja u smjeru okomitom na te slojeve ili je anizotropija posljedica kompleksnog lokalnog atomskog uređenja na skali susjednih atoma bez direktne povezanosti s kvaziperiodicnoscu. Zbog nepostojanja translacijske invarijantnosti kvazikristali predstavljaju vrlo složene sisteme za teorijska proucavanja, te se aproksimiraju dekagonalnom kvazikristalnom fazom. Struktura aproksimanata dekagonalnih kvazikristala se može opisati pseudodekagonalnim kristalnim ravninama koje odgovaraju kvazikristalnim ravninama u dekagonalnim kvazikristalima, sto se periodicki slažu u smjeru okomitom na njih. Lokalno atomsko uređenje aproksimanata slicno je onome u kvazikristalima, no kako je kod aproksimanata kristalna struktura periodicka, moguce je provesti teorijske proracune za ovu strukturu i usporediti ih s eksperimentima. Kod dekagonalnih kvazikristala transportni koeficijenti mjereni u periodicnom smjeru i kvaziperiodicnoj ravnini pokazuju anizotropiju koja se smanjuje s porastom broja dekagonalnih atomskih slojeva unutar jedne periodicne jedinice. Eksperimentalno je opaženo da i kod aproksimanata dekagonalnih kvazikristala koji su periodicni duž sva tri smjera velicina anizotropije transportnih koeficijenata pada s pora-stom broja atomskih ravnina koje po lokalnoj atomskoj strukturi odgovaraju dekagonalnim ravninama kod kvazikristala. Utvrđeno je i da je stupanj strukturne savrsenosti također faktor koji utjece na iznos anizotropije.