Mirsad al-'Abad Archaism in language and Literariness in music

کتاب مرصاد ‌العباد، از متون تعلیمی عرفانی بوده و نجم رازی در این اثر، نثری شیوا و رسا دارد. مولف تلاش کرده است تا اصول تعالیم صوفیه را به زبانی ساده و آهنگین بیان کند و سبک بیانی خاص خود را دارد؛ در این اثر، ویژگی‌های نثر مرسل و نثر فنی به هم آمیخته است و نویسنده، از لحاظ زبانی، متأثر از زبان سبک نثر مرسل است و زبانی کهنه‎گرا دارد. در کنار این، او از آهنگ و موسیقی که کارکردی شعری poetic function  دارد، بسیار استفاده کرده و از این لحاظ نثر خود را به نثر فنی نزدیک کرده است. مقالۀ حاضر به بررسی ویژگی‌های زبانی و موسیقیایی مرصاد ‌العباد می‌پردازد و تلاش بر آن است تا کهنه‌گرایی زبانی مرصاد العباد و کیفیت موسیقیایی آن با تکیه بر تناسبات لفظی، سجع و جناس، مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. کاربرد واژگان به شکل قدیمی، استفاده از واژگانی که در دورۀ مؤلف کاربرد نداشته، کاربردهای دستوری کهنه همچون: افعال پیشوندی، استعمال جزء پیشین «ب» (باء تأکید) در افعال ساده (مثبت و منفی)، استفاده از یاء شرطی و... کهنه‌گرایی زبانی نویسنده را نشان می‌دهند. کاربرد انواع سجع و جناس نیز توجه نویسنده به تناسبات لفظی و موسیقیایی را در این اثر می‌نمایاند. کاربرد گستردۀ سجع متوازی، تلاش مؤلف برای خلق زبانی آهنگین در این اثر را تصدیق می‌کند. روش پژوهش حاضر، تحلیلی-توصیفی است و نتیجۀ پژوهش نشان از آن دارد که زبان این کتاب، زبانی کهنه‌گراست و سجع و موسیقی و جناس و انواع تناسبات لفظی در این کتاب، پر کاربرد بوده و از اصلی‌ترین ویژگی‌های ادبی این اثر است.