İLİG TUTUP TÖRÜG İTMEK (İli tutup töreyi düzenlemek)

Belli bir cografyada, ortak bir tarihe, kulture ve ulkuye bagli yasayan topluluga millet adi verilir. Millet olarak yasamak, siyasi bir yapiyi, devletlesmeyi gerektirir. Turkler tarih sahnesine ciktiklari andan beri teskilatlanma acisindan bircok milletten onde olmuslardir. Belli kurallarla, yasalarla, kanunlarla toplumsal hayati ve cevrelerindeki milletlerle iliskilerini duzenlemeleri, teskilatlanmayi/devletlesmeyi gerektirmistir. Devletin ve dolayisiyla milletin saglikli ve suregen olmasi icin, yoneten ve yonetilenlerin odev, gorev ve sorumluluklarinin, toplumsal hayati duzenleyen kurallarin belli olmasi gerekir. Iste bu kurallar, gorev ve sorumluluklar eski Turklerde tore, yasa (yasaġ) gibi kavramlarla belirtilir. Turklerde devlet yonetimi de toplumsal hayatin islerligi de toreye gore duzenlenir. Toreyle toplumsal hayatin kurallari, gecim kaynaklarinin kullanimi, (meralarin, su kaynaklarinin, yaylalarin) kisi, aile veya boyun temel hak ve odevleri belirlenir. Tore, Turk budunundan, Turk ilinden dogmus, kagan bu dogusa yardimci olmustur. Gorevi, var olan kurumlasmis torenin korunmasi ve uygulanmasidir. Kaganin isbasina gelisinde temel gorevleri ili tutup toreyi duzenlemektir. Mevcut torenin guncellenmesi, zaman ve zemin sartlarina uygun duzenlenerek yururluge konulmasi, mevcut tore ilkelerine yeni eklemeler veya mevcuttaki kimi maddelerin yururlukten kaldirilmasi kaganin gorevidir. Kisilerin kendi ozel haklarini, davranis ve eylemlerinin, diger insanlarla iliskilerinin sinirlarini bilmeleri, bu sinirlara uygun hareket etmeleri ve davranmalari veya bu sinirlari ihlal etmeleri sonucunda maruz kalabilecekleri cezâlar, yaptirimlar toreyle/kanunla belirlenir. Calismamizda toplumsal barisi ve duzenliligi saglayici hukuk normu olarak tore/kanun, uzerinde durulacaktir.