COVID-19 Salgını ve Bulaşıcı Hastalıkların Yarattığı Küresel Krizlerle Mücadelede Uluslararası Hukuk

2019’un sonlarinda ortaya cikan COVID-19 salgini tum dunyayi sarsmaya devam etmektedir. Salgin bu zamana kadar yasanan can kayiplarinin yani sira saglik, ekonomi, ticaret ve seyahat gibi bircok alanda son yuzyilin belki de en sarsici tahribatlarindan birine sebep olmustur. Salginin buyuk bir hizla yayilisi, basta Dunya Saglik Orgutu (DSO) olmak uzere kuresel olcekte etkili bir isbirligi ve koordinasyon saglamasi beklenen mekanizmalarin rollerini gundeme getirmistir. Bu makalenin amaci, uluslararasi hukukta COVID-19 salgini ve bulasici hastaliklarin yarattigi kuresel krizlerle mucadele yonetimine iliskin kurumsal mekanizmalarin ve duzenlemelerin degerlendirilmesidir. Ilk bolumde DSO’nun yapisi ve duzenlemeleri ortaya konulmakta, ozellikle 2005 tarihli Uluslararasi Saglik Tuzugu’nun hukumleri detayli bir sekilde incelenmektedir. Ikinci bolumde DSO sisteminin COVID-19 salgini baglaminda nasil bir islev gosterdigi degerlendirilmekte ve mevcut eksikliklere yonelik cozum onerileri sunulmaktadir. Son bolumde ise uluslararasi saglik hukukunun disinda kalan fakat COVID-19 salgini ve bulasici hastaliklarin sebep oldugu kuresel krizler ile dogrudan baglantili olan uluslararasi insan haklari hukuku, uluslararasi ticaret hukuku ve uluslararasi kolektif guvenlik sistemi alanlarindaki kuresel yonetim mekanizmalarinin oynadigi roller incelenmektedir. Tum bu degerlendirmelerin neticesinde salginlar gibi kuresel sorunlarin etkili cozumunde uluslararasi hukukun sahip oldugu kritik onem vurgulanmaktadir.