HİCRİ 2. VE 3. ASIRLARDA HANEFİLERİN RESMİ GÖREV ALMA TUTUMLARI AÇISINDAN SİYASİ OTORİTE İLE İLİŞKİLERİ

Hanefiler, tesekkul doneminde siyasi otoriteyle cesitli sebeplerle iliski kurmuslardir. Mezhebin kendisine izafe edildigi Ebu Hanife, Emeviler ve Abbâsiler doneminde siyasi otoriteye mesafeli durmus onlarin resmi gorev tekliflerini geri cevirmistir. Ebu Hanife’nin kendisine yapilan gorev tekliflerini kabul etmemesinin nedenleri olarak Emevi ve Abbâsi idarelerinin Ehl-i beyte karsi takinmis oldugu kati tutum, Emevi ve Abbâsi iktidarlarinin Muslumanlarin istisaresi ve hur iradeleriyle vermis olduklari biatle secilmesi gerektigi ilkesine muhalif olarak istisare olmaksizin ve baski ile biat almalari, Ebu Hanife’nin mevcut sartlarda siyasi otoriteye tabi olarak gorev almasi disaridan mesruiyetinde sikinti olan bir iktidara tam mesruiyet verdigi seklinde okunacagi endisesi gibi ihtimaller sayilabilir. Ebu Hanife’nin ogrencileri arasinda ve sonraki nesillerde onun bu tutumunu benimseyenler olmasina karsin Zufer, Ebu Yusuf, Muhammed b. Hasan gibi onde gelen ogrencileri yaninda sonraki nesil Hanefilerden de siyasi idarenin resmi gorev tekliflerini kabul edenler olmustur. Resmi gorev alan Hanefi fakihlerin bu kararlarinda mezhebin yayilmasina katkida bulunma, seriatin gerekleri dogrultusunda kadilik gorevinin yerine getirilmesi, halifenin talebi gibi sebepler etkili olmustur. Resmi gorev almayanlarin kararlarinda ise Ebu Hanife’den farkli olarak, ilimle mesgul olma istekleri, saglik durumlarinin el vermemesi gibi kisisel nedenler etkili olmustur. Bunun yaninda bazi donemlerde, devletin siyasal politikalari cercevesinde Hanefi fakihlerin kadi atamalarinda oncelikli tercih edildikleri bazi donemlerde de arka planda kaldiklari gorulmektedir.