Hofstraat 30 te Willemstad (gemeente Moerdijk) : Een Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek in de vorm van een verkennend boorzonderzoek

ADC ArcheoProjecten heeft in mei 2017 een bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek uitgevoerd voor de locatie Hofstraat 30 te Willemstad, gemeente Moerdijk. Aanleiding is de voorgenomen sloop van de huidige woning en de bouw van twee woningen. Op basis van het bureauonderzoek is een gespecificeerde verwachting opgesteld. Hieruit blijkt dat op meerdere niveaus archeologische waarden aanwezig kunnen zijn. Het plangebied heeft gedurende het Meso- en Neolithicum deel uitgemaakt van een getijdengebied. Op opgeslibde kwelderwallen of drooggevallen kreekgeulen was in principe bewoning mogelijk. Een eventuele archeologische vindplaats zal bestaan uit de resten van een jacht- of visserijkamp en zal zich voornamelijk manifesteren door een vondststrooiing van vuursteenartefacten. Dit niveau bevindt zich naar verwachting dieper dan 5,5 m –mv, ruim beneden de maximale verstoringsdiepte van de geplande nieuwbouw (3,5 m –mv). Vanaf de Bronstijd tot en ieder geval de Romeinse tijd of de Vroege Middeleeuwen heeft het plangebied deel uitgemaakt van een veenmoeras. Het veengebied was in eerste instantie ontoegankelijk, maar in de Romeinse tijd werden delen van het veengebied in Zuid-Nederland ontgonnen en geschikt gemaakt voor landbouw. Een eventuele vindplaats uit deze periode zal zich in het bovenste deel van het pakket bevinden, dat naar verwachting op ca. 4 m –mv aanwezig is. Ze zal zich manifesteren als een veraarde veenlaag met daarin houtskool, (verbrand) bot, vuursteen en aardewerk en dergelijke. In de loop van de Middeleeuwen werd het gebied door zeeinbraken weer een getijdengebied en was het niet meer geschikt voor bewoning. Mogelijk is de top van het veen bij de vorming van getijdengeulen geerodeerd. De polder waarin het huidige Willemstad is gelegen ontstond in 1564 n. Chr. Ongeveer tegelijkertijd werd op ca. 200 m ten oosten van het plangebied het voorstraatdorp ‘Ruigenhil’ gesticht. In 1583 kwam het dorp in bezit bij Willem van Oranje en werden er vestingwerken gebouwd om het dorp te versterken tegen de oprukkende Spaanse troepen. Enkele jaren later werden stadsrechten verleend en sprak men van ‘Willemstad’. De bebouwing heeft zich daarna voornamelijk geconcentreerd langs de Voorstraat, de Groenstraat en de Achterstraat. Het plangebied is gedurende de Nieuwe tijd in gebruik geweest als weiland of als tuin behorend tot de woningen aan de Groenstraat. Op basis van oude kaarten, waaronder de kaart van Blaeu uit 1649, wordt aangenomen dat er aan de Hofstaat ter hoogte van het plangebied geen bebouwing aanwezig was. Vanwege de ligging op een achterterrein zijn in het plangebied water- en/of beerputten, afvalkuilen, perceleringssloten en resten van bijgebouwen verwacht uit de Nieuwe tijd aan te treffen. In het zuiden van het plangebied zal het archeologische niveau direct onder het maaiveld verstoord zijn geraakt door de 20e eeuwse bebouwing en door het aanleggen van nutsvoorzieningen. Teneinde deze verwachting te toetsen en waar nodig aan te vullen is in het plangebied een verkennend booronderzoek uitgevoerd. Dit bestond uit vijf boringen, drie tot 2 m –mv en twee tot 4,5 m -mv. Hierbij bleek dat de diepere ondergrond uit bosveen (Hollandveen Laagpakket binnen de Formatie van Nieuwkoop) bestaat. De top van dit veen bevindt zich op 430 cm –mv. Het veenpakket is aan de bovenkant scherp begrensd. Waarschijnlijk is het geerodeerd omdat het veengebied een getijdengebied is geworden. Hierbij zijn de mogelijke archeologische waarden uit de IJzertijd, Romeinse tijd en Vroege Middeleeuwen verstoord geraakt. Het veen wordt afgedekt door een pakket kleiige kwelderafzettingen. Dit gaat naar boven toe over in een pakket geulafzettingen, dat mogelijk afgezet is door een voorganger van het Hollandsch Diep. De bovengrond bestaat uit een 40 tot 80 cm dik antropogeen bewerkt kleipakket met daarin baksteen- en aardewerkfragmenten, daterend uit de Nieuwe tijd. Waarschijnlijk is een eventueel archeologisch sporenniveau uit de Nieuwe tijd onder dit pakket bewaard gebleven.