De digitalisering van georganiseerde misdaad

De digitalisering van de samenleving en het massale gebruik van internet hebben de samenleving in de afgelopen decennia ingrijpend veranderd. Ook de zware en georganiseerde criminaliteit is niet onberoerd gebleven. Criminelen weten elkaar dankzij internet en ICT in bredere zin gemakkelijk te vinden en kunnen afgeschermd met elkaar communiceren. Ook kunnen aanbieders en vragers van illegale goederen en diensten ‘vanachter hun bureau’ zakendoen met elkaar. Bovendien is het bereik aan potentiele slachtoffers voor bijvoorbeeld fraude met betalingsverkeer sterk toegenomen en zijn er nieuwe mogelijkheden voor het witwassen van criminele verdiensten. Deze digitalisering van zware en georganiseerde criminaliteit is het thema van dit nummer van Justitiele verkenningen. In zeven artikelen biedt dit themanummer bieden inzichten uit empirisch wetenschappelijk onderzoek en opsporingsonderzoek op dit terrein. Digitalisering creeert immers niet alleen nieuwe kansen en mogelijkheden voor plegers van criminaliteit. Elke modus operandi kent zwakke plekken en elke technologie brengt ook kansen voor politie en justitie met zich mee.Het opsporingsonderzoek tegen Ennetcom is hier een treffend voorbeeld van. Ennetcom was een aanbieder van versleutelde communicatie die volgens het Openbaar Ministerie (OM) veelvuldig werd gebruikt door criminelen. In het opsporingsonderzoek kon een kopie worden gemaakt van de server waarop diensten van Ennetcom draaiden (2016). Daarmee bleek de Pretty Good Privacy (PGP) die gebruikers dachten te genieten toch niet zo sterk. Politie en justitie konden zo miljoenen versleutelde berichten ontcijferen. Een ander voorbeeld is het politieoptreden tegen de ondergrondse marktplaats Hansa, waarop kopers en verkopers van drugs elkaar troffen. In 2017 arresteerde de politie de beheerders van deze marktplaats en nam ook de servers in beslag. Bovendien hielden OM de marktplaats voor een bepaalde periode operationeel. Zo kwamen grote aantallen transacties en kopers en verkopers in beeld.