HALEP’TE BİR GEZGİN VE GÖZLEMLERİNDE REYHANLI TÜRKMENLERİ

Ingiliz cikarlarina hizmet eden John Lewis Burckhardt, 1809 yili baslarinda Londra’daki Afrika Cemiyeti tarafindan Sahra bolgesine bir kesif gezisi yapmak uzere gorevlendirilir. Bu yolculugu daha rahat yapabilmesi icin Musluman kimligi ve Arapca bilgisine ihtiyac duyar. Bunun icin yola cikip 1809 yili Nisan ayinda Malta’ya gelir ve burada Suriyeli bir tuccar kiligina girip Şeyh Ibrahim takma adi ile zira Kur’an ve fikih dersleri aldigi Halep’e ulasir. Halep’te bitki arayisi icerisinde olan bir hekim kisvesine burunup Reyhanli Turkmenleri ileri gelenlerinden Muhammed Ali Bey ile tanisir. Yoredeki tarihi kalintilari gezmek icin onunla 1810 yilinin Mart ayinin ilk haftasinda Reyhanli Turkmenlerinin yasadigi yere gelir. Bu surecte Reyhanli Turkmenlerine dair gozlemlerini 12 Mayis 1810 tarihi ile kaleme alir. Bu gozlemlere dayanan yazi, gezginin olumunden bes yil sonra yayinlanan Suriye’de ve Kutsal Topraklarda Seyahat adli eserin ekler kisminda bulunur. Yazi icerisinde Reyhanli Turkmenlerinin sosyal, kulturel, idari, askeri ve ekonomik durumlari ile ilgili bilgiler yer alir. Gezgin, bu yazida zaman zaman oznel degerlendirmelere girer ve oryantalist bakis acisindan kurtulamaz ancak verdigi bilgiler belgeler icerisinde bulunmaz ve birebir gozleme dayanir. Sunulan bilgiler, donemin konargocer hayati ve yoredeki ahali ile iliskileri bakimindan oldugu kadar Suriye’nin kuzey batisina dogru, Halep, Afrin ve Antakya hattinda, Turk varligi acisindan onem arz eder.•