ÇOCUKLUK ÇAĞI LÖSEMİLERİ İLE ELEKTROMANYETİK ALAN ARASINDAKİ İLİŞKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

GIRIŞ VE AMAC: Losemi, cocukluk caginda en sik gorulen kanser turudur. Tum cocukluk cagi kanserlerinin yaklasik %25-30’unu olusturmaktadir. Losemilerin nedeni her zaman tam olarak aciklanamasa da, coklu nedenselligin soz konusu oldugu dusunulmektedir. Losemi ile ilgili bircok cevresel ve biyolojik risk faktoru tanimlanmistir. Biyolojik faktorler olarak; enfeksiyonlar, immunolojik, prenatal, ve genetik ozellikler loseminin etyolojisinde rol oynamaktadir. Cevresel faktorlerden ise, en sik radyasyon ve kimyasal maddeler uzerinde durulmaktadir. Elektromanyetik alan (EMA); iyonlastirmayan radyasyondur ve elektrik yuklerin hareketinden dogan, elektrik ve manyetik alan bilesenlerine sahip elektromanyetik enerji iceren kuvvet alanidir. EMA’nin losemi ile iliskisi ve diger saglik etkileri ile ilgili olarak tartismalar surmektedir. Dunya Saglik Orgutu, bu konuda calisma yapilmayan ulkelerde, yeni arastirmalarin yapilmasini onermektedir. Baslica EMA kaynaklari; yuksek gerilim hatlari, trafolar, cep telefonlari ve baz istasyonlari, radyo-televizyon-telsiz vericileri, elektrik tesisati ve elektrikli aletlerdir. Uluslararasi Kanser Arastirma Merkezi (IARC), yuksek gerilim hatlari ve elektrikli aletlerden kaynaklanan cok dusuk frekansli manyetik alani; insanda sinirli, hayvan deneylerinde ise yeterli kanita sahip karsinojen olarak tanimlanan grup 2B’de siniflandirmistir. Calismamizin amaci, losemi tanisi alan ve saglikli cocuklarin, yasadiklari konutlarda elektromanyetik alana maruz kalis duzeylerinin belirlenmesi, losemi ile EMA ve diger faktorler arasindaki iliskinin degerlendirilmesidir. GEREC VE YONTEM: Arastirma olgu-kontrol tipinde olup uzmanlik tezidir. Arastirma verileri, literatur taramasi sonucu olusturulan anket formu ve Aaronia marka elektromanyetik alan olcum cihazi kullanilarak toplanmistir. Anket formu toplam 22 sorudan olusmaktadir. Arastirmanin Bagimsiz Degiskenleri; Kardes sayisi, Cocugun ev disinda kalma ya da okul oncesi egitim alma durumu ve suresi, Anne ve baba dogum tarihleri-meslekleri-egitim durumlari, Ailenin aylik toplam geliri, Anne baba arasi akrabalik durumu ve derecesi, Cocugun dogum sekli ve agirligi, Anne sutu alma suresi, Cocugun tibbi oykusu-losemi icin predispozan olabilecek hastaliklar, Ilk iki yasta enfeksiyon hastaligi gecirme sikligi, Ailede kanser-losemi, genetik ya da kronik hastalik varligi, Anne ve babanin sigara kullanimi oykusu, Annenin gebelik oykusu, Elektromanyetik Alan Şiddeti ve Guc Yogunlugudur. Bagimli Degisken; Losemidir. Izmir'de, cocukluk cagi losemi olgularini izleyen saglik kurumlarindan, calismaya destek veren Ege UTFH, Dr Behcet Uz CHC EAH ile Tepecik EAH cocuk onkoloji ve hematoloji kliniklerine calismayla ilgili bilgi verilip, 2010-2011 yillarinda tani alan toplam 110 cocuk oldugu belirlenmistir. Bu uc hastanede losemi tanisi alan 110 cocuktan, Ege Bolgesi sinirlari icerisinde yasayan ve tani aninda yedi yas altinda olan, 68 cocuk calismamizin olgu grubunu olusturmaktadir. Kontrol grubu icin, uc hastanenin saglikli cocuk poliklinigi basvurulari degerlendirilip, sistematik ornekleme teknigi ile belirlenen 68 cocuk calismaya alinmistir. Cocuklarin ailelerine calisma ile ilgili bilgi verilmis, ve gonullu onamlari alinmistir. Aileler ile yuz-yuze gorusulerek anket formlari doldurulmus ve yasadiklari konutlarin cocuk odalarinda anlik elektromanyetik alan olcumleri yapilmistir. BULGULAR:  Yaptigimiz degerlendirmeler sonucunda, ebeveynlerin is ortaminda kimyasal maddelere maruz kalmasi, aylik gelir, ilk iki yasta enfeksiyon sikligi, babanin sigara kullanma oykusu, manyetik ve elektrik alan degiskenlerinin cocukluk caginda losemi gorulme olasiligini arttirdigi saptanmistir. Bu degiskenler ile tek ve cok degiskenli lojistik regresyon modeli olusturulup olasiliklar oranlari (OR) hesaplanmistir. Cok degiskenli lojistik regresyon modelinin aciklayiciligi % 72’dir. Modelde analiz edilen tum degiskenlerde losemi acisindan anlamli risk artisi saptanmistir. Ebeveynlerin is ortaminda kimyasal maddelere maruz kalmasi, OR: 8.0 (%95 CI 3.7-17.5) Ailelerin aylik gelirinin asgari ucret ve altinda olmasi, OR: 6.5 (%95 CI 2.8-14.8) Babalarin sigara kullanmasi, OR: 5.2 (%95 CI 2.4-11.3) Cocuklarin nadir enfeksiyon hastaligi gecirme durumlari, OR: 2.3 (%95 CI 1.1-4.5) 0.1 µT ve uzerindeki manyetik alan degerleri OR: 6.1 (%95 CI 2.4-15.2) ve 2 V/m ve uzerindeki elektrik alan degerleri OR: 8.9 (%95 CI 3.7-21.5) cocuklarda losemi riskini arttirmaktadir. SONUC: Calisma sonuclarimiz, elektromanyetik alanin losemi etyolojisinde onemli rolu oldugu gorusunu desteklemektedir. Anahtar Kelimeler: Cocukluk Cagi Losemileri, Elektromanyetik Alan * Yazarlarin tumu bu calisma ile ilgisi olabilecek bicimde her hangi bir kurum ya da kurulusla cikar iliskisi icerisinde degildir.