SINTACS yöntemi ile karstik ortamlarda yeraltısuyu duyarlılığının belirlenmesi: Altınova akiferi örneği

Antropojenik etkiler ile yeraltisularinin kirlenmesi dunya genelinde yaygin bir problemdir. Tarimsal faaliyetlerin yogun oldugu alanlarda bilincsiz kullanilan tarim ilaclari ve gubreler potansiyel kirletici olarak karsimiza cikmaktadir. Kirliligin onlenmesi, surdurulebilir yeraltisuyu yonetimi acisindan onemli hedeflerden biridir. Kirleticilerin yeraltisuyundaki bulunurluklari ve bolluklari topografik, jeolojik, hidrojeolojik, hidrolojik ve pedolojik cok sayida parametreye baglidir. Bu parametrelerin kirletici tasinimi uzerindeki etkilerinin degerlendirildigi duyarlilik yontemleri ile yeraltisuyunun kirlenmeye karsi alansal duyarliligi belirlenebilmektedir. Duyarlilik haritalama yaklasimlarinda arazi kullanimi genellikle degerlendirilmemektedir. Oysa beslenim sureclerini etkilediginden arazi kullanimi yeraltisuyu duyarlilik haritalamasinda onemli bir degisken olarak ortaya cikmaktadir. Bu calismada Antalya Traverten Platosu’nda yer alan Altinova akiferinde SINTACS yontemi ile yeraltisuyu duyarlilik haritalari olusturulmustur. Calisma alani karstik traverten ve dar bir alanda konglomera akiferlerinin yuzeylendigi yataya yakin bir bolgedir. Calisma alanin %23’unde yaygin olarak ortu alti yetistiricilik yapilmakta ve sulama suyu yeraltisuyundan karsilanmaktadir. SINTACS hesaplamalarinda etkin suzulme ve toprak sonumleme parametreleri degerlendirilirken ortu alti tarim alanlari dikkate alinmistir. Vadoz zon sonumleme kapasitesi ve akifer ortami parametreleri acisindan 2 farkli derecelendirme degeri icin hesaplama yapilmis ve SINTACS-I ve SINTACS-II duyarlilik haritalari olusturulmustur. Calisma kapsaminda degerlendirmeye eklenen arazi kullanimi ile duyarlilik haritalarinda ayni jeolojik birim icinde farkli duyarlilik siniflari tanimlanmistir. Olusturulan SINTACS-I ve SINTACS-II haritalarina gore yuksek ve cok yuksek duyarlilikli alanlar sirasi ile %85 ve %96 olarak belirlenmistir. Calisma alaninda varligi ortaya koyulan genis alanlara yayilan yeraltisuyunun yuksek-cok yuksek kirlenme olasiligi tarim kokenli kirleticilerin kullaniminin kontrol altina alinmasini gerektirmektedir. Duyarlilik haritalari temel alinarak arazi kullanimi planlamalari yapilmali ve kimyasal gubre ve ilac kullanimini sinirlayan iyi tarim uygulamalari hizla uygulamaya alinmalidir.