Ecologische effecten van MSC Zoe polystyreen-korrels onderzocht in experimentele marine ecosystemen

Begin januari 2019 verloor containerschip MSC Zoe ten noorden van de Waddeneilanden een deel van haar lading. Naast ander materiaal, kwamen hierbij microplastics in zee terecht in de vorm van ca. 5 mm grote high density polyethylene (HDPE)-pellets en ca. 0.5 mm grote polystyreen (PS)-korrels. In opdracht van RWS-NN is door Wageningen Marine Research onderzoek in outdoor mesocosms uitgevoerd naar de ecologische effecten van de PS-korrels. De mesocosms werden ingericht met in de Waddenzee voorkomende ongewervelden en met juveniele platvis (tong). Na de toevoeging van een concentratiereeks van 0.1, 0.8, 8.0 en 80 gram PS-korrels per m2 werd de ontwikkeling van de organismen en ecosysteem in de mesocosms gedurende 56 dagen gevolgd. Er ontstonden verschillende effecten na de dosering van de PS-korrels. Statistisch significant waren: • een eenmalig lagere dichtheid copepoden, de dominante zooplankton groep, in de 80 g/m2 mesocosms; • lagere dichtheden zeepokken vanaf 0.8 g/m2; • hogere dichtheid van schelpdieren en wormen in de 0.8 g/m2 mesocosms voor een deel van de soorten gevolgd door een afname bij hogere concentraties; • een hogere dichtheid van de wormen Spionidae sp. in de 80 g/m2 mesocosms; • een iets hoger vleesgewicht van mosselen in de 80 g/m2 mesocosms; • een iets lagere conditie factor van de tong uit de 0.8 g/m2 en de 80 g/m2 mesocosms. De hogere dichtheden van schelpdieren en wormen in de 0.8 g/m2 mesocosms is mogelijk het gevolg van verminderde begrazingsdruk op hun larven door zeepokken. De biodiversiteit in de mesocosms werd hierdoor niet beinvloed. In de laagste testconcentratie (0.1 g/m2) werden in de mesocosms geen statistisch significante afwijkingen van de blanco’s gevonden. Dit kwam overeen met 326 PS-korrels per m2, en het scenario dat alle door MSC Zoe verloren PS-korrels zich homogeen verspreid hebben over 10% (ca. 15.000 ha) van het oppervlak van de Nederlandse Waddenzee. Hogere onderzochte concentraties, vanaf 3.260 korrels per m2 (0.8 g/m2), veroorzaakten wel significante effecten op zeepokken, bodemfauna en juveniele platvis (tong). Tot en met de hoogst geteste concentratie van meer dan 300.000 korrels per m2 bleef de omvang van de effecten beperkt. Pelagische plankton-etende vis is in deze studie niet onderzocht. Het risico voor vissen als geheel is hierdoor mogelijk onderschat, omdat plankton-etende vis wellicht minder goed kunnen omgaan met onverteerbare ingeslikte (plastic) deeltjes dan bodemvissen die gewend zijn ook schelpen en zand in te slikken.