BİR MÜDAHALE ÇALIŞMASININ İLK TANIMLAYICI VERİLERİ: SERBEST ECZANELERDE ÜÇ AYLIK BİR SÜREDE SÜREĞEN SICAKLIK ÖLÇÜMÜ İLE BUZDOLABI SICAKLIKLARI

Giris ve amac: Ulkemizde pek cok antijen, serbest eczanelerde satisa sunulmaktadir. Bu antijenlerin etkinliklerini kaybetmemeleri  icin dogru kosullarda saklanmalari ve tasinmalari gerekmektedir. Soguk zincir olarak adlandirilan bu kosullar, asi disinda sicaga hassas pek cok farmasotik urunun saklanmasi icin de gereklidir. Ancak ulkemizde yurutulen calismalar, eczanelerde soguk zincir kosullarinin olusturulmasi ve surdurulmesinde ciddi yetersizlikler oldugunu ortaya koymaktadir. Bu calismalar, eczane buzdolaplarinin dogru sicaklik araliginda olmadigini ve eczanelerde soguk zincir izleminin yapilmasina olanak veren sicaklik izlem gereclerin bulunmadigini gostermektedir. Yari deneysel olarak planlanan bu calismanin amaci, oncelikle eczanelerin soguk zincir saglama  durumlarinin, calisanlarin bu konudaki bilgi ve davranis durumunun belirlenmesi ve bunun sonucunda soguk zincir kosullarinin iyilestirilmesine yonelik olusturulacak bir mudahalenin, serbest eczanelerde etkinliginin degerlendirilmesidir. Ancak halen mudahale devam ettigi icin bu yazida calismanin sadece mudahale oncesi bulgularinin ortaya konmasi hedeflenmis.Bu yazinin temel amaci, serbest eczanelerde buzdolabi sicakliklarinin suregen sicaklik olcumu yapan bir cihaz yardimiyla uc ay boyunca degerlendirilip analiz edilmesidir. Gerec ve yontem: Yari deneysel tipte planlanan  calismanin burada sadece mudahale oncesi tanimlayici verileri sunulacaktir. Calismanin, deney ve kontrol gruplarinin her biri icin 20 eczane olmak uzere Istanbul’da iki ayri ilceden gelisiguzel olarak secilmis toplam 40 eczanede yurutulmesi planlanmistir. Etik kurul izni alinmis ,eczane calisanlari calisma hakkinda bilgilendirilmis ve gonullu olanlar calismaya alinmistir. Soguk zincir kosullarinin objektif olarak ortaya konabilmesi amaciyla tum buzdolaplarina surekli olarak buzdolabi sicakligini kaydeden bir veri kaydedici (LogTag®)  buzdolabinin icine yerlestirilmistir. Bu gerec, buzdolabi sicakliklarini elektronik olarak kaydetmekte ve saklamaktadir. Cihazlar, her 17 dakikada bir kayit yapacak sekilde programlanmis ve tum eczane buzdolaplarinin uc ay sureyle sicaklik kayitlari LogTag® yoluyla bilgisayara aktarilarak kaydedilmistir. Programlanan sicaklik araliginin disinda gecen toplam sure de olculmustur. LogTag® ile kaydedilen sicakliklar, bilgisayara yuklendikten sonra analiz edilmistir.Veriler, ortalama, standart sapma ve ortanca degerleri ile ifade edilmis, olcumsel degerlerin karsilastirilmasinda Mann-Whitney U ve Kruskal Wallis testleri kullanilmistir. p 0.05). Buzdolabi ile ilgili kriterlere bakildiginda; buzdolabinda buz akusu varligi ile okunan min sicaklik degeri ve en alt uyarinin altinda gecen toplam sure arasinda iliski bulunmustur (p=0,005 )( p=0,014) Buzdolabinda buz akusu bulunan eczanelerde(n=25, %69.4) LogTag® in olctugu en dusuk sicakliklarin ortalamasi daha dusuk ve en alt uyarinin altinda gecen toplam sure daha uzun bulunmustur. Sonuc ve oneriler: Bu calisma eczanelerdeki asi buzdolaplarinin dogru sicaklik araliginda bulunmadigini ve eczaci ve eczane teknisyenlerinin soguk zincir kosullarini saglamada yetersiz oldugunu gostermektedir. Soguk zincir uygulamalarinin gelistirilmesi icin eczaci ve eczane teknisyenlerinin bilgi ve becerilerinin arttirilmasina yonelik mudahalelerin olusturulmasi gerekmektedir. Anahtar Sozcukler : Soguk Zincir, eczane, sicaklik izlemi, LogTag®