İÇ HASTALIKLARI YOĞUN BAKIMINA YATAN YAŞLI HASTALARDA KIRILGANLIĞIN VE ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Kirilganlik, gunluk yasaminda baskasina bagimlilik ve/veya olum riskini arttiran azalmis fiziksel fonksiyon, dayaniklilik ve azalmis kuvvet ile karakterize, birden cok katki saglayan faktor ve nedenin oldugu tibbi bir sendromdur. Prevelansi toplumdaki bireylerde %3 ile 23 arasinda degisirken yatan hastalarda % 27-% 80 arasinda olmaktadir. Hasta ve saglik harcamalari uzerinde bircok olumsuz etkisi olmakla birlikte farkedilmesi halinde iyilestirilebilir bir durumdur. Hastane yatisi ve yogun bakim yatisi olan kirilgan yasli hastalar artmis mortalite, morbidite, dusme ve bir bakim kurulusuna yerlestirilmesi riskine sahiptir. Kisitli sayida yataga sahip olan yogun bakimlarda kirilganligin belirlenmesi prognoz ve hasta hakkinda karar verme surecinde etkili olmaktadir. Bu calismada herhangi bir nedenle yogun bakima yatirilan yasli hastalarda kirilganligin kolay uygulanabilir, pratik yontemlerle tespit edilmesi ve kotu saglik sonlanimlari uzerine etkisini incelenmeyi amacladik. Calismaya 65 yas uzeri 38’i kadin 31’i erkek toplam 69 hasta alindi. Hasta yakinlari ile gorusulerek hastanin yogun bakima yatisina neden olan akut probleminden onceki klinik durumu baz alinarak kirilganligi belirlemek icin klinik kirilganlik skalasi (KKS) ve Edmonton kirilganlik skalasi(EKS) uygulandi. “Akut Fizyolojik ve Kronik Saglik Degerlendirme-2 (APACHE-2)” skoru, yatis “Ardisik Organ Yetmezlik Degerlendirme (SOFA)” skoru, yatis “Glaskow Koma Skalasi (GKS), noninvaziv mekanik ventilasyon (NIMV) ve invaziv mekanik ventilasyon (IMV) ihtiyaci ve sureleri, “Yogun bakim hastasi beslenme risk (NUTRIC)” skor, tuple beslenmesi ve suresi, yogun bakim ve hastane mortalitesi hesaplandi, laboratuvar verileri kaydedildi. Taburcu olduktan sonra 1.ay, 2.ay, 3.ayda hasta yakinlariyla telefonla gorusulerek klinik kirilganlik skalasi yeniden uygulandi ve mortalite, dusme acil basvurusu, yeniden yogun bakim yatisi bilgileri elde edildi. Her 2 skalaya gore hastalar ‘kirilgan degil’ ve ‘kirilgan’ olarak 2 gruba ayrildi. Kirilganlik sikligi KKS’ye gore % 59,4 EKS’ye gore % 60,8 saptandi. EKS puani ve KKS puani pozitif yonde yuksek kuvvetli anlamli korelasyon gosterdi(r:0,867 p<0,001). KKS’ye gore kadinlarda kirilganlik daha yuksek cikti. Kirilganlik prevelansinin yas ile arttigi tespit edildi. Kirilgan olan grupta yas ortalamasi anlamli derecede yuksekti. EKS’ye gore kirilgan olan grupta son 1 yilda hastane yatis orani, kullanilan ilac sayisi, komorbidite sayisi anlamli olarak daha yuksek tespit edildi. Her 2 skalada vitamin B12 duzeyleri kirilgan olan grupta kirilgan olmayan gruba gore anlamli duzeyde daha dusuktu. EKS’ye gore her 2 grup arasinda basi yarasi, deliryum, YBU mortalitesi, hastane mortalitesi, mekanik ventilasyon ihtiyaci ve sureleri APACHE-2 SOFA puanlari arasinda anlamli fark saptanmadi. KKS’ye gore Yogun bakim unitesi(YBU) yatis suresi ve basi yarasi kirilgan olan grupta anlamli duzeyde yuksek tespit edildi. NUTRIC skora gore yuksek malnutrisyon riskine sahip olan hasta sayisi KKS’ye gore kirilgan olan grupta anlamli olarak daha yuksek bulundu. Ayrica yuksek malnutrisyon riskine sahip hastalar dusuk malnutrisyon riskine sahip hastalar ile karsilastirildiginda istatistiksel olarak anlamli duzeyde daha fazla IMV ihtiyaci, daha fazla basi yarasi, daha yuksek oranda YBU, hastane ve taburculuk sonrasi mortalite gosterdi. Taburculuk sonrasi mortalite KKS’ye gore kirilgan olan grupta anlamli olarak daha yuksekti. Hastalarin yatis KKS puani ile taburculuk sonrasindaki takip donemlerinde KKS puanlari kiyaslandiginda anlamli duzeyde artis oldugu ve kirilganlik derecesinin arttigi tespit edildi. Cok degiskenli lojistik regresyon analizi NUTRIC skorun (risk orani 2,01 % 95 GA 1,1-3,5 p:0,016) YBU mortalitesiyle bagimsiz korelasyon gosterdigi tespit edildi. Ayrica cok degiskenli regresyon analizinde NUTRIC skor ve yatis sirasinda basi yarasi gelismesi, taburculuk sonrasi 30.gun, 60.gun ve 90.gundeki mortalite riskinde artisla iliskiyliydi. Kaplan Mayer yasam analizinde, KKS’ye gore kirilgan olan ve olmayan hasta grubu karsilastirildiginda kirilgan olan hastalarin istatistiksel olarak anlamli duzeyde daha kisa yasam suresine sahip oldugu tespit edildi. Bu yasam suresi farki EKS’ye gore kirilgan olan ve olmayan hastalar arasinda izlenmedi.