Determination of Chlorinated Endocrine Disrupting Chemicals in Lamb Tissues by Gas Chromatography Mass Spectrometry and Effects of Gender

Vucuttaki endokrin reseptorlerine baglanip bunlari aktive veya bloke ederek dogal hormonlarin sentez/parcalanmasini degistiren endokrin bozucu kimyasallarla ilgili calismalarin gecmisi 1950’li yillara kadar gitmektedir. Gunumuzde yasakli olan ama bir donem yogun olarak kullanilan organik klorlu pestisitler (OCP), poliklorlu bifeniller (PCB) ve polibromlu difenileterler (PBDE) stabilitelerinin yuksek olmasi ve yagda birikme ozellikleri nedeniyle dogada uzun sure kalmaktadirlar. Biyoakumulasyon ve biyomagnifikasyon nedeniyle gida zincirine girdikten sonra miktarlari surekli artmaktadir. Insanlarin bu kimyasallara maruziyetinin %90’i bulasik gidalarla olmaktadir. Bu calismada 14 OCP (α, β, γ-hekzaklorosiklohekzan, hekzaklorobenzen, 4,4’-diklorodifenil dikloroetan, 4,4’-diklorodifenil dikloroetilen, 2,4’-diklorodifenil trikloroetan, 4,4’-diklorodifenil trikloroetan, heptaklor, aldrin, dieldrin, α-endosulfan, β-endosulfan, metoksiklor), 7 PCB (28, 30, 52, 101, 118, 138, 153, 180) ve 6 PBDE (17, 47, 66, 100, 153, 183)’in kuzu eti ve yagindaki miktarlari ve cinsiyetin buna olan etkisi arastirilmistir. Kullanilan yontem SANCO 12571/2013 ve EUROCHEM 2014 Validasyon Kilavuzu’na gore valide edilmistir. Toplamda erkek hayvanlara ait orneklerin %75’inde, disilerinkinin ise %33.3’unde endokrin bozucu kimyasal kalintisina rastlanmistir. Arastirilan orneklerin tamaminda PCB tespit edilmistir. Hekzaklorosiklohekzen ve 4,4’-diklorodifenil trikloroetan ile PCB52 kendi gruplari icinde en sik rastlanilan kimyasallar olurken PBDE’lerden sadece PBDE17 tespit edilmistir. Kalinti gorulme sikligi erkeklerde daha fazla iken tespit edilen miktarlarin disi hayvanlara ait orneklerde daha yuksek oldugu gorulmustur. Bulunan tum kalintilarin seviyeleri Turk Gida Kodeksi ve Avrupa Birligi’nin ilgili yonetmeliklerinde belirtilen seviyelerin altindadir.