Özgül Gündüz Sağlık Merkezine Başvuran 40 Yaş Üzeri Bireylerde Kardiyovasküler Risk Durumu ve Ailede Erken Kalp Ölümleri

Giris ve Amac Ege Universitesi (EU) ve Bornova Belediyesi (BB) arasinda imzalanan Egitim, Arastirma ve Saglik Hizmeti Sunumunda Isbirligi Protokolu cercevesinde BB Saglik Isleri, EU Tip Fakultesi Halk Sagligi AD, EU Ebelik ve EU Beslenme ve Diyetetik Bolumleri, Ozgul Gunduz Saglik Merkezinde(OGSM) Kronik Hastaliklari Onleme ve Kontrol Programi yurutmektedir. Kentsel yoksul bu bolgede bireylerin hane ziyareti ve programa daveti sonrasinda merkezde ucretsiz olarak kan tetkikleri yapilmakta, boy-kilo olcumleri ve vucut yag/kas degerlendirmesi gerceklestirilmekte ve poliklinikte fizik muayenesi yapilarak kardiyovaskuler risklerine yonelik diyet poliklinigi ve sigara birakma poliklinigi yapilmaktadir. Dunya Saglik Orgutunun (DSO) risk cizelgeleri kullanilarak bireylerin toplam risk durumu belirlenmekte ve belli bir zaman dilimi icerisinde(ornegin 10 yil) kardiyovaskuler olay(MI, felc) gecirme olasiligi tahmin edilmektedir. Hastalara verilen renkli recetelerle (kirmizi, kavunici, sari ve yesil) mudahaleler sekillendirilmekte, bireyin toplam kardiyovaskuler riskine dair farkindaligi artirilabilmektedir. Ulkemizde Turk Kardiyoloji Dernegi(TKD) kardiyovaskuler riskin degerlendirilmesi noktasinda toplam risk yaklasiminin onemine vurgu yapmakta ve “Koruyucu Kardiyoloji”nin temel tasi olarak bildirmektedir. Ancak “TKD risk faktorleri” olarak sunulan listede “aile oykusu” yer almasina karsilik TKD’nin Kardiyovaskuler Risk Hesaplama Tablosunda ve DSO risk cizelgesinde bu parametre yer almamaktadir. Bu calisma ile DSO risk olcegi parametreleri icinde yer almayan ailede erken yasta kalp olumunun, yuksek ve dusuk risk gruplarindaki dagilimini incelemek ve bu parametreyi risk analizi acisindan degerlendirmek hedeflenmistir. Gerec ve Yontem OGSM; Mevlana ve Yunus Emre mahallerinde yasayan 37400 sayida bireye hizmet vermektedir. Bu arastirma kesitsel tipte olup, 4 Mart 2013-30 Mayis 2014 tarihleri arasinda OGSM’ye basvuran 431 bireyin (13-85 yas) kayitlarinin incelenmesi ile gerceklestirilmistir. 40 yas ve uzeri 252 bireyde risk degerlendirmesi yapilmistir. 208’inde(Kapsayicilik %78,4) degerlendirme tamamlanmis,  44 kiside kan tetkikleri tamamlanmadigi icin risk degerlendirmesi sonlandirilamamistir. DSO toplam kardiyovaskuler risk olceginde kullanilan parametreler: cinsiyet, yas, kolesterol ve sistolik kan basinci duzeyleri, sigara icme durumu ve diyabet varligidir. Risk, dusuk riskten yuksege dogru ‘Yesil, Sari, Turuncu, Kirmizi’ renklerle ifade edilmektedir. Bu calisma kapsaminda yesil ve sari renk ‘Dusuk Risk’ , turuncu ve kirmizi renk ‘Yuksek Risk’ olarak gruplandirilmistir. Ailedeki erken kalp olumleri; kadinlar icin 65 yas oncesi, erkekler icin 55 yas oncesi olarak tanimlanmistir.  Analizlerde SPSS 18.0 programi ile ki-kare testi kullanilmistir. P<0.05 anlamli kabul edilmistir. Bulgular Risk analizi mevcut olan 208 bireyin yas ortalamasi 53,63 ± 10,67 idi (min 40 /max 85) ve %69,7’si (145) kadindi. Bireylerin %76,9’u(160) dusuk riskli, %23,1’i(48) yuksek riskli olarak degerlendirilmistir. “Erken yasta kalp hastaligi nedeniyle olen akraba varligi” ise %36,1(75) olup, yanit vermeyenler %5,8(12)’dir . Evet yanitini verenlerden %78,6(59)’si ‘anne, baba, kardes’ ,%13,3(10)’i “Buyukanne, dede, hala, teyze, dayi, amca” olarak,%1,3(1) “diger” %6,6(5) kisi ise herhangi bir yanit vermemistir. Kardiyovaskuler nedenlerle erken yasta olen akraba varligi olanlar yuksek risk grubunda yer alanlar arasinda %55,8 (24)’i iken dusuk risk grubunda %33,3 (51)’tur. Dusuk risk grubunda yer alanlar arasinda kardiyovaskuler nedenlerle erken yasta olen akraba varligi olmayanlar  %66,7 (102)’si iken dusuk risk grubunda yer alanlar arasinda kardiyovaskuler nedenlerle erken yasta olen akraba varligi olmayanlar %44,2 (19)’dir. (p=0,007). Sonuc ve Oneriler DSO Toplam Kardiyovaskuler Risk Cizelgeleri; kendi Kohort verisini ve risk tahminlerini olusturamamis, dusuk ve orta gelir grubu ulkeler icin onerilmekte ve cizelgelerin ozellikle birinci basamak saglik hizmeti sunanlar icin yararli olacagi bildirilmektedir. Olcegin parametreleri arasinda yer almayan “Aile oykusunde erken yas olumler bulunmasi durumu”nun calismadaki yuksek risk grubunda kumelendigi saptanmistir. Arastirmanin basvuranlarda yurutulmesi ve kucuk bir gruptaki sonuclari bildirmesi onemli bir kisitliligidir. Bununla birlikte bu saptama, TKD’nin Kardiyovaskuler Risk Hesaplama Tablosuna ve DSO risk cizelgesine ulkemiz kosullarinda “aile oykusu” parametresinin de eklenmesi konusuna vurgusu onemlidir. Kardiyovaskuler risk alanindaki calismalarda bu parametrenin netlesmesi risk tahminlerinin ongoru gucunu artiracaktir. Anahtar Sozcukler: Toplam risk, aile oykusu, DSO KVH risk degerlendirme olcegi